Κεφάλαιο 3 (Διοίκηση)
Άρθρο 4 (Ινστιτούτα)
Γενική Λεπτομερής Διάρθρωση ΙΘΑΒΙΠΕΥ
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων (ΙΘΑΒΙΠΕΥ) αποτελείται από 2 τομείς ως ακολούθως:
ΤΟΜΕΑΣ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (ΘΑΒΙΠ)
ΤΟΜΕΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ (ΤΕΣΥΔ)
Ο τομέας Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων (ΘΑΒΙΠ) έχει ως σκοπό
τη διατήρηση και ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών βιολογικών πόρων, ενδιαιτημάτων και οικοσυστημάτων,
προκειμένου αυτά να συνεχίσουν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους στις μελλοντικές γενιές.
Ειδικότερα, οι ερευνητικές δραστηριότητες του Τομέα περιλαμβάνουν:
α) έρευνα στις δομικές και λειτουργικές πτυχές των παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων (με έμφαση στους αλιευτικούς πόρους
β) εφαρμογή της παραγόμενης γνώσης στην ολοκληρωμένη διαχείριση των ανωτέρω υδατικών συστημάτων, στην οικοσυστημική προσέγγιση της διαχείρισης των αλιευτικών πόρων και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, μέσω διεπιστημονικών προσεγγίσεων και της ανάπτυξης και εφαρμογής εργαλείων τελευταίας τεχνολογίας,
γ) παροχή σχετικής τεχνογνωσίας και εξειδικευμένων υπηρεσιών σε εθνικούς, ευρωπαϊκούς και άλλους φορείς και
δ) ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού σε ζητήματα διατήρησης των υδατικών βιολογικών πόρων, ενδιαιτημάτων και οικοσυστημάτων.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΜΕΑ ΘΑΒΙΠ
• Εργαστήριο ΑΛΙΕΥΤΙΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, με αντικείμενο τη βιολογική ανάλυση ψαριών και ασπονδύλων, την ταυτοποίηση ειδών, τη βιομετρία και τη μελέτη της ηλικίας και αύξησης, αναπαραγωγής, διατροφής και οικομορφολογίας.
• Εργαστήριο ΙΧΘΥΟΠΛΑΝΓΚΤΟΥ ΚΑΙ ΝΕΑΡΩΝ ΣΤΑΔΙΩΝ ΖΩΗΣ, με αντικείμενο την ανάλυση δειγμάτων πλαγκτού, τη μελέτη της συστηματικής, ποικιλότητας, αύξησης και θνησιμότητας του ιχθυοπλαγκτού και των ιχθυδίων και την εκτίμηση της βιομάζας αποθεμάτων με ιχθυοπλαγκτονικές μεθόδους.
• Εργαστήριο ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΒΕΝΘΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ με αντικείμενο τα βενθικά μακρο- και μεγα-ασπόνδυλα, τα βενθικά ενδιαιτήματα και οικοσυστήματα, ιδιαίτερα σε σχέση με αλιευτικές και άλλες ανθρωπογενείς επιδράσεις.
• Εργαστήριο ΑΛΙΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ, με αντικείμενο τη μελέτη της επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων, το σχεδιασμό και δοκιμή νέων εργαλείων, τη μελέτη του τρόπου λειτουργίας των εργαλείων καθώς και της συμπεριφοράς των αλιευόμενων ειδών ως προς τα αλιευτικά εργαλεία.
• Εργαστήριο ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ , με αντικείμενο τη μελέτη της οικολογίας και αλιείας ειδών των παράκτιων υδάτων και λιμνοθαλασσών σε σχέση με την περιβαλλοντική κατάσταση.
ΤΟΜΕΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ (ΤΕΣΥΔ)
Ο Τομέας Εσωτερικών Υδάτων (ΤΕΣΥΔ) έχει ως αντικείμενο τη διεπιστημονική οικοσυστημική βασική και εφαρμοσμένη έρευνα των εσωτερικών υδατικών συστημάτων και την εφαρμογή της σε δράσεις παρακολούθησης, αποκατάστασης και προστασίας των συστημάτων αυτών, οι οποίες άπτονται της εφαρμογής της σχετικής ελληνικής και ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Ο Τομέας επικεντρώνεται στην ποιοτική και ποσοτική παρακολούθηση και στην ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων, στην κατανόηση των φυσικών μηχανισμών του υδρολογικού κύκλου και στην πρόγνωση της λειτουργίας του, καθώς και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας των εσωτερικών υδάτων.
Ειδικότερα, οι ερευνητικές δραστηριότητες του Τομέα περιλαμβάνουν:
α) παρακολούθηση των υδατικών πόρων και εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Ύδατα (ΟΠΥ, 2000/60/ΕΕ),
β) ανάλυση των ανθρωπογενών πιέσεων (συμπεριλαμβανομένης και της κλιματικής αλλαγής) και εκτίμηση των επιπτώσεών τους στα υδατικά οικοσυστήματα,
γ) συμβολή στην ανάπτυξη μέτρων στο πλαίσιο των σχεδίων ολοκληρωμένης διαχείρισης λεκανών απορροής, ανάπτυξη και λειτουργία επιχειρησιακών συστημάτων πρόγνωσης καιρού και έγκαιρης προειδοποίησης για έντονα καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές,
δ) εκτίμηση του καθεστώτος διατήρησης απειλούμενων ειδών και ενδιαιτημάτων, σχεδιασμό και υλοποίηση των κατάλληλων δράσεων περιβαλλοντικής διατήρησης, διαχείρισης και αποκατάστασης, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ),
ε) αλιευτική διαχείριση σε λίμνες,
ζ) παροχή σχετικής τεχνογνωσίας και εξειδικευμένων υπηρεσιών σε εθνικούς, ευρωπαϊκούς και άλλους φορείς και
δ) ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού σε ζητήματα διατήρησης των υδατικών βιολογικών πόρων, ενδιαιτημάτων και οικοσυστημάτων.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΕΣΥΔ
• Εργαστήριο ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑΣ, με αντικείμενο τη διενέργεια υδροχημικών εργαστηριακών αναλύσεων (προσδιορισμός κύριων ιόντων, θρεπτικών συστατικών, αλκαλικότητας και σκληρότητας, ολικών αιωρούμενων σωματιδίων).
• Εργαστήριο ΒΕΝΘΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ, με αντικείμενο την μελέτη και αναγνώριση μακροασπονδύλων, διατόμων και μακροφύτων.
• Εργαστήριο ΙΧΘΥΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΥΔΡΕΙΩΝ , με αντικείμενο την πειραματική εκτροφή ψαριών, τη μορφολογία-μορφομετρία ψαριών και την αναλυτική μορφομετρία ψαριών με σύστημα λήψης/ανάλυσης εικόνας.
• Εργαστήριο ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑΣ , με αντικείμενο την ανάπτυξη και διαχείριση μετρητικών δικτύων υδρομετεωρολογικής πληροφορίας συνδυάζοντας δεδομένα Τηλεπισκόπησης και εφαρμογές Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, την επιχειρησιακή πρόγνωση καιρού και πλημμυρικού κινδύνου, την αφομοίωση υδρομετεωρολογικών δεδομένων σε αριθμητικά μοντέλα, τη μελέτη των μηχανισμών και διερεύνηση των αλληλεπιδράσεων ατμόσφαιρας-εδάφους-θάλασσας με έμφαση τη χωρική και χρονική μεταβλητότητα έντονων βροχοπτώσεων.
ΚΟΙΝΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΜΕΑ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΤΟΜΕΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ:
α) ΜΟΝΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ
Η μονάδα χρησιμοποιεί σύγχρονο εξοπλισμό (π.χ. υποβρύχια μη επανδρωμένα τηλεκατευθυνόμενα οχήματα ROVs, συρόμενο έλκηθρο towed video sledge και άλλα υποβρύχια συστήματα επισκόπησης) για την χαρτογράφηση και μελέτη της κατάστασης ευαίσθητων και κοινών οικοσυστημάτων και ειδών (π.χ. βαθειά κοράλια) καθώς και ακεραιότητας βυθού και καταγραφής πιέσεων (π.χ. αλιείας και απορριμμάτων).
β) ΜΟΝΑΔΑ ΜΗ ΕΠΑΝΔΡΩΜΕΝΩΝ ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ
Η μονάδα μη επανδρωμένων αεροσκαφών διαθέτει εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για πλήθος περιβαλλοντικών εφαρμογών όπως: φωτογραμμετρική αποτύπωση αναγλύφου, χαρτογράφηση υδάτινων ενδιαιτημάτων, καταγραφή συνθηκών βλάστησης και χρήσεων γης, εκτίμηση των υδρομορφολογικών αλλοιώσεων σε υδάτινα συστήματα και εκτίμηση ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών σε επιφανειακά ύδατα.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Οι υπάρχουσες υποδομές του Ινστιτούτου είναι οι εξής:
• Οπτικά και Ακουστικά Συστήματα απεικόνισης: τα συστήματα του Ινστιτούτου επιτρέπουν την επιχειρησιακή καταγραφή οργανισμών όπως τα ψάρια και τα συσσωματώματα πλαγκτού, καθώς και τη χαρτογράφηση θαλάσσιων οικοτόπων, διευκολύνοντας έτσι την υλοποίηση σύγχρονης έρευνας η οποία συνδέεται άμεσα και με την κλιματική αλλαγή.
• HimiοFots: Το ΙΘΑΒΙΠΕΥ συμμετέχει στην Εθνική Ερευνητική Υποδομή HimioFots και συγκεκριμένα στην συνιστώσα Open.Hi net η οποία αποσκοπεί στην περιβαλλοντική παρακολούθηση των εσωτερικών υδάτων σε Εθνικό επίπεδο, με σύγχρονα μέσα, και με ανοικτή πρόσβαση δεδομένων και εξειδικευμένων υπηρεσιών για την βελτιστοποίηση της διαχείρισης των υδάτων.
• Κινητό υδροχημικό εργαστήριο: Η υποδομή αυτή περιλαμβάνει ένα σύγχρονο κινητό εργαστήριο το οποίο έχει τις κατάλληλες υποδομές για την συλλογή και ανάλυση δειγμάτων νερού στο πεδίο, ενώ μπορεί να ανταποκριθεί άμεσα σε καταστάσεις υψηλού κινδύνου ρύπανσης και περιβαλλοντικών ατυχημάτων όπου απαιτείται άμεση παρέμβαση και έγκαιρη πληροφόρηση για την ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των υδάτων.
• Εξοπλισμός πεδίου: Το Ινστιτούτο διαθέτει σημαντικό εξοπλισμό πεδίου ο οποίος περιλαμβάνει δίκτυο αυτόματων, τηλεμετρικών σταθμών παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων, συσκευές μέτρησης της παροχής ποταμών με τεχνολογία doppler, πειραματικά δίχτυα, συσκευές ηλεκτραλιείας, πλωτά μέσα για ηλεκτραλιεία σε εσωτερικά ύδατα, οχήματα τύπου jeep, αυτόματους και προγραμματιζόμενους δειγματολήπτες νερού, καθώς και φορητά φασματοφωτόμετρα για ανάλυση δειγμάτων στο πεδίο.
• Υπολογιστικό Κέντρο-Βάση δεδομένων-GIS: Το Ινστιτούτο διαθέτει πλήρως εξοπλισμένο υπολογιστικό κέντρο (computer centre) για την ανάπτυξη και εφαρμογή των αριθμητικών μοντέλων, τη φιλοξενία της ψηφιακής βάσης βιολογικών, αλιευτικών και περιβαλλοντικών δεδομένων και πρότυπων χαρτών καθώς και την υποστήριξη εφαρμογών γεωχωρικής ανάλυσης (webGIS), εξειδικευμένων επιστημονικών εργαλείων και ιστοσελίδων δημοσιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων.
• Ellenic Network on Aquatic Invasive Species (ELNAIS): το δίκτυο ELNAIS δημιουργήθηκε για εθνική και διεθνή συνεργασία αναφορικά με την έρευνα, την ανταλλαγή πληροφορίας και τη διαχείριση των ξενικών ειδών στη χώρα. Είναι μια διαδικτυακή βάση δεδομένων (https://elnais.hcmr.gr/) και αποτελεί υποδομή του ΕΛΚΕΘΕ, που κατά κύριο λόγο συντονίζεται από το προσωπικό του ΙΘΑΒΙΠΕΥ.